مدتی است تعدادی از بچه‌های فعال در حوزه #نرم‌افزار_آزاد فعالیتی جدید با نام #دونا را آغاز کرده‌اند. در این فعالیت جدید که نوعی #ریلاگ محسوب می‌شود،نشست‌های هم‌اندیشی خوبی پیرامون اینکه «چه کارهایی می‌توان انجام داد» تاکنون برگزار شده و فیلم آن نیز در سایت منتشر شده است:
دو راهی انتخاب
یکی از دغدغه‌های این روزهای مردم انتخاب پیام‌رسان است. با توجه به شرایط اینترنت در کشور که دسترسی به پیامرسانهای خارجی پرطرفدار بسیار سخت شده است و حالا این جامعه ایران است که می‌بایست انتخاب کند: راه سخت‌تر ادامه استفاده از فیلترشکن‌ها و پیامرسانهای خارجی نظیر اتفاقی که پیشتر در استفاده از تلگرام هم مشاهده می‌کردیم و یا راه آسان‌تر که استفاده از پیامرسانهای ایرانی و یا سایر پیامرسانهای خارجی است که هنوز در دسترس هستند!
چه شد که به اینجا رسیده‌ایم؟!
قبل از هرچیز باید نکته‌ای را یادآور شد که اگر امروز جامعه ایران در چنین دوراهی انتخابی گیر افتاده، از ناکارآمدی سیستماتیک دولت‌هاست. دولت‌های مختلف در طول سالها به دلیل برخوردها و اعمال قوانین دست و پاگیر برای داخلی‌ها و بعدتر و بدتر حمایتهای ناشیانه و دستوری از آنها، کار را به نقطه‌ای رسانده که اکنون در آن گیر افتاده‌ایم! دخالت و سرمایه‌گذاری دولتها در پیامرسانهای داخلی اشتباه بزرگ بعدی دولت‌هاست! زمانی که نام یک نهاد دولتی پشت یک پیام‌رسان باشد در ناخودآگاه هر فردی ایجاد شائبه می‌کند که مبادا درهای پشتی برای استفاده دولتی‌ها از اطلاعات افراد باز است! یکی از مهمترین دلایل عدم استقبال از پیامرسانهای ایرانی همین موضوع است. اما جالب است بدانید که به طور کلی پیامرسانها در دنیا به صرف پیام‌رسانی درآمدزایی چشمگیری ندارند! مگر آنکه توانایی ارائه خدماتی انحصاری در سطح سازمانی باشند و یا خدمات پرداخت درون‌برنامه‌ای نظیر وی‌چت داشته باشند. بنابراین می‌توان دریافت که بسیاری از پیامرسانهای معروف از طریق فروش اطلاعات کاربرانشان به دولتها کسب درآمد می‌کنند! اتفاقی که بارها درباره واتس‌اپ و شرکت مادرش خبرساز شد اما باز هم طیف وسیعی از مردم استفاده از واتس‌اپ را ترجیح دادند! یکی از علل ادامه استفاده از واتس‌اپ اطلاعات موجود کاربران در این پیام‌رسان بود و دیگری عدم توانایی جایگزینی مناسب برای آن! جایگزینی که مخاطبین جهانی داشته باشد! حتی برخی نیز می‌گویند مگر ما چه اطلاعاتی داریم که به درد واتس‌اپ و ... بخورد؟ اصلا استفاده کنند! من که راضی هستم و در ازایش از خدماتش استفاده رایگان و مفید میکنم! اینها جملاتی است که اغلب از زبان عموم مردم می‌شنویم.
واقعا ما چه اطلاعاتی داریم که به درد کسی بخورد؟!
به شخصه چند سوال در مواجهه با این افراد و اینگونه تفکرات به ذهنم می‌رسد که پس از پرسیدن آنها پاسخ مناسبی دریافت نکرده‌ام!
اول اینکه چند درصد از نیازهای عمومی شخصی و چند درصد تجاری است؟ و چند درصد از استفاده‌های شخصی و تجاری از پیامرسانها نیازمند ارتباط جهانی (مثلا ارتباط با دوستان و خویشاوندان یا شرکتهایی در خارج از کشور) است؟ نیازسنجی مبحث مهمی است که در ابتدا باید تکلیف آن را مشخص کرد! اگر واقعا صرف نیاز شخصی و یا استفاده تجاری برای ارتباط با مخاطبان داخل کشور از پیام‌رسان مطرح است، چرا باید آن پیام‌رسان خارجی باشد؟ در واقع وقتی هر دو طرف ارسال‌کننده و دریافت کننده اطلاعات و پیام‌های شخصی یا تجاری در داخل هستند، چه نیازی به استفاده از پیام‌رسان خارجی داریم؟
دوم اینکه اگر واقعا اطلاعات ما به هیچ دردی نمیخورد چرا جنگ و تجارت امروز بر سر فروش اطلاعات است؟! چرا سالانه میلیاردها دلار صرف خرید و فروش اطلاعات می‌شود؟! همین اطلاعاتی که از کاربران جمع‌آوری می‌شود در جهت چگونگی تأثیرگذاری روی جوامع از آنها استفاده می‌شود! به عبارتی از اطلاعات کاربر استفاده می‌شود تا نقاط قوت و ضعف افراد جامعه شناسایی شود! کجاها ضربه‌پذیر هستیم و کجاها مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهیم! آنجاها که ضعیفیم و بی‌دفاع ضربه می‌خوریم! اما مشکل بزرگتر وقتی نمود پیدا می‌کند که آنها راه‌هایی برای نفوذ بر افکار ما و ضربه‌پذیر کردن نقاط قوت ما پیدا می‌کنند! با تبلیغات انبوه ، با نمایش تصاویری که ناخواسته آنها را آنقدر می‌بینیم تا برایمان امری عادی شود! از بین رفتن ارزش‌ها کمترین اتفاقی است که در طول سالیان در جوامع رخ می‌دهد! این اتفاق تنها برای جامعه ایران اتفاق نیفتاده و در جوامع مختلف با سنت‌های متفاوت اتفاق افتاده و در حال رخ دادن است! اما دولت‌های هوشیار سپرهایی برای رفع اثرهای سوء این تهاجم‌های فرهنگی ایجاد می‌کنند تا ارزش‌ها و سنت‌هایشان حفظ شود! اما جامعه ایرانی نه تنها در طول سالیان گذشته از داشتن دولت‌مردانی که از آنها در مقابل این تهاجم‌ها دفاع کنند بی‌بهره بوده‌اند، بلکه در مقاطعی آقایان در خواب بوده و هیچ برنامه‌ای برای دفاع و چگونگی رویارویی فرهنگی و اجتماعی نداشتند! بماند که در مقاطعی کسانی بر مسند قدرت بوده‌اند که به نوعی دچار وادادگی فرهنگی هم بوده‌اند و غرق در فرهنگ غرب و غرب‌گرایی بوده‌اند که از این دسته نمی‌توان توقع برنامه‌ریزی داشت! این در حالیست که در بیشتر کشورهای دنیا، حتی در همین همسایگی خودمان، هندوستان، دولتها به همین راحتی اجازه نمی‌دهند نرم‌افزارها و پیامرسانها کاربر جذب کنند! قبل از شروع فعالیت باید شرکت‌ها در این کشورها دفتر و نماینده فعال داشته باشند تا اجازه فعالیتشان صادر شود! اما اینجا پس از سالها که مردم به استفاده از پیام‌رسانهایی مثل تلگرام و واتس‌اپ خو گرفته‌اند، به یکباره یادشان افتاده که اینها در داخل دفتر ندارند و مجوز ندارند و... اگر پیش از اینکه این پیامرسانها در داخل کاربر جذب کنند مجوز فعالیتشان صادر نمیشد آیا فیلتر و رفع فیلتر آنها تا این حد دغدغه امروز مردم می‌بود؟!
حالا چه کنیم؟!
حقیقت این است که داشته‌های فعلی ما جایی برای دفاع باقی نمی‌گذارد! باید قبول کنیم که پیامرسانهای ما از خلاقیت کم‌بهره‌اند و بیشتر یا کپی از یک پیام‌رسان دیگرند و یا در بهترین حالت الهام‌گرفته از آن هستند! در بدترین حالت هم یک سوپراپلیکیشن همه فن حریف هیچ‌کاره‌اند!
حالت ایده‌آلی که من می‌پسندم داشتن گزینه‌های آزاد ایرانی است! پیام‌رسانهایی که Open Source بوده و بصورت غیرانتفاعی در دسترس عموم قرار گیرند. که البته این کار نباید دستوری و دولتی و... باشد. اگر این نیاز در جامعه فراگیر شود، قطعا توانایی فنی‌اش را داریم که بدون نیاز به دخالت و حمایت و سرمایه و وام دولتها چنین پیام‌رسانهایی را شاهد باشیم! پس در وهله اول باید این خواست عمومی در مردم حس شود.
حالا و هنوز که این حس عمومی به وجود نیامده ترجیح به استفاده از پیام‌رسان ایرانی به جای گزینه‌های دیگر خارجی نظیر imo دارم!
آی‌گپ خوب است اما کافی نیست
پیام رسانهای ایرانی مزایا و معایبی دارند! در این بین شخصا آی‌گپ را بیشتر پسندیدم! رابط کاربری کاربرپسندتر و اندکی قابلیت شخصی‌سازی و اندکی هم خلاقیت دارد و به گواه بررسی فنی کارشناسان از رمزگذاری پیشرفته بهره می‌برد. حالا که همه به استوری گذاشتن عادت کرده‌ایم، این قابلیت را در اختیارمان می‌گذارد، سرعت نسبتا خوبی دارد گرچه هنوز تماس تصویری‌اش جای تعریف آنچنانی ندارد! استیکرهای ثابت و متحرک جذابی هم دارد که اختصاصی است. دقیقا نقطه مقابل سروش‌پلاس که کپی تلگرام چند سال پیش بود و حالا که اخیرا نسخه 5 آن عرضه شده تازه شده شبیه تلگرام امروزی که تازه آن هم نسخه‌ای ناقص از آن است! به عنوان یک کاربر دوست دارد بدانم با چه چیزی طرف هستم! نسخه ناقصی از یک پیام‌رسان دیگر را نمی‌پسندم! هرچه شبیه‌تر بدتر! پیامرسانهای ایرانی باید خودشان را عرضه کنند نه اینکه شبیه دیگری باشند! آی‌گپ قابلیت‌های پرداخت درون‌برنامه‌ای و هوش مصنوعی برای خواندن پیام متنی و یا تبدیل صوت به متن هم دارد که جالب و منحصر به فرد است. همین خلاقیت‌های اگرچه جزئی ، آن را برایم دوست‌داشتنی‌تر می‌کند.
شما هم اگر تجربه استفاده از آی‌گپ را دارید آن را به اشتراک بگذارید.
پی‌نوشت... ارتباط ، ادغام ، هم‌افزایی یا نابودی کامل؟!
در یک اتفاق نادر امروز شنیدم که وزیر محترم ارتباطات وعده ارتباط میان پیامرسانها را داده‌اند!!! یعنی فردی که مثلا سروش دارد به فردی که مثلا روبیکا دارد پیام بدهد! به نظرم این موضوع کاملا مضحک است و جدای از امکان‌سنجی فنی آن، ضربه مهلکی بر بدنه پیامرسانهای ایرانی وارد خواهد آورد و اعتبار آنها را بیش از پیش زیر سوال خواهد برد! از نظر فنی این سوال پیش می‌آید که چگونه پیامی که در یک پیام‌رسان رمز شده ، کلیدش در پیام‌رسان دیگری دریافت و پیام باز می‌شود؟ دو یا سه حالت بیشتر به ذهنم نمیرسد(البته باید نظرات اهل فن را جویا شد) نخست اینکه کلا پیام‌ها رمز نشوند! که گویی پیامک اینترنتی ارسال میکنیم و هرکس دلش خواست می‌تواند پیام ما را بخواند! دوم اینکه زیرساخت‌های فنی چند پیام‌رسان یکسان‌سازی شده و جز نام و پوسته چیزی از آنها باقی نماند! یعنی مثلا ظاهر اگرچه بله است اما باطن همان ایتاست! راه سوم هم شاید چیزی شبیه به Bridge باشد. اما در همه این حالات سوال دیگری که پیش می‌آید این است: در صورت از دست رفتن اطلاعات کاربران و یا احیانا لو رفتن و سوء‌استفاده‌های احتمالی از اطلاعات شخصی یا حتی مالی کاربران که در پیام‌رسانی مثل بله وجود دارند، کدام طرف عهده‌دار این فاجعه خواهد بود؟! پیام‌رسان ارسال کننده یا پیام‌رسان دریافت‌کننده؟! یا دولت؟
جالب اینجاست که مدیرعامل پیام‌رسان آی‌گپ چندی قبل درباره موضوع احتمال و بررسی چنین امکانی ، قویا آن را رد کرده بود و امیدوارم اگر دولت مصمم به انجام چنین کاری بود، آی‌گپ به آن نپیوندد!!
خواستم چند خطی درباره اتفاقات اخیر در کشور بنویسم اما... بگذریم...
گزارش‌هایی در سایت‌های مختلف درج شده و گمانه‌زنی‌ها درباره زمان رفع فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ ، آن را موکول به گذر از شرایط فعلی و آرام شدن شرایط و احتمالا تا پایان همین هفته دانسته‌اند.
اما به شخصه تصور میکنم باید اینستاگرام و واتس‌اپ را به جمع فیسبوک و توییتر و تلگرام و... اضافه کنیم! در چند روز اخیر که دسترسی به اینترنت بین‌الملل مختل شده اما سرویس‌های ایرانی در دسترس قرار دارند، با دستور نهادهای بالادستی، فایلهای نصبی دو نرم افزار یاد شده از فروشگاه‌های نرم‌افزاری ایرانی نظیر مایکت و کافه‌بازار حذف شده‌اند! در چنین شرایطی به نظر نمیرسد رفع فیلترینگ اینستاگرام و واتس‌اپ به همین زودی‌ها رخ دهد! اتفاقی که برای مردم ایران تازگی ندارد و برای تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان حکومتی هم هرگز درس عبرتی نشد که فیلترینگ چاره کار نیست!
به هر روی، اگر در شرایطی قرار گرفتید که ترجیح دادید از پیامرسانهای ایرانی برای رفع نیازهای روزمره استفاده کنید، امتحان کردن آی‌گپ را پیشنهاد میکنم که قابلیت خواندن متون با دستیار صوتی و استوری و تماس صوتی و تصویری و... دارد.
آنهایی که به نوعی با پادکست سر و کار دارند و به خصوص آن دسته از فعالانی که در زمینه تولید محتوای پادکست و انتشار آن فعالیت می‌کنند با نام انکر آشنایی دارند.
انکر یک سایت میزبان پادکست رایگان است که اگرچه امکانات آماری خوبی به کاربرانش نمی‌دهد اما در زمینه انتشار وسیع پادکست‌ها در پلتفرم‌های مختلف ، برای کاربران مفید و کارآمد بود.
متاسفانه در چند روز اخیر این سایت نیز خدماتش به روی کاربران ایرانی را مسدود کرده است. آنهایی که دم از آزادی بیان و حقوق بشر می‌زنند، هر کجا که توانستند حقوق بشر را نقض کردند و امکان آزادی بیان را گرفتند!
اینجاست که هر از گاهی لزوم وجود نمونه‌های وطنی بیش از پیش خود را نمایان می‌کند و خوب است که میزبان‌هایی مثل ناملیک ، شنوتو و تهران پادکست در این زمینه فعال هستند. اگرچه این سرویس‌ها نیز امکانات کاملی به مخاطبانشان نمی‌دهند اما می‌توان امیدوار بود که با احساس نیاز به امکانات کامل‌تر در بین فعالان ، این سرویس‌ها نیز تکانی به خود دهند و امکانات جدیدی را در اختیار کاربرانشان قرار دهند.
حتما بارها برای شما هم پیش آمده که با دیدن عکسی که ویرایش شده، علاقمند شده باشید که فتوشاپ را فرا بگیرید. اما بعد از مدتی به علت سختی کار با فتوشاپ یا عدم امکان نصب راحت این نرم‌افزار انحصاری شرکت ادوبی و نیازمندی به کرک برای فعال‌سازی یا حتی دوره‌های آموزشی پولی آن شما را از یادگیری منصرف کرده باشد.
فتوشاپ همانطور که اشاره شد نرم‌افزاری انحصاری است که برای تهیه آن باید پول پرداخت کنید که هزینه آن با توجه به ارزش دلار در ایران بسیار بالاست. جدای از آن که خرید از داخل ایران به دلیل تحریم‌های شرکت ادوبی علیه کشور ما به راحتی قابل انجام نیست.
در عین حال این نرم‌افزار پر کاربرد و محبوب برای تمام سیستم عامل‌ها نیز در دسترس نیست! برای مثال کاربران سیستم عامل‌های مبتنی بر گنو/لینوکس امکان نصب و استفاده از فتوشاپ را ندارند.
راه حل فراموشی تمامی مشکلات یاد شده فوق جایگزینی یک نرم‌افزار رایگان، آزاد و متن‌باز به نام GIMP (گیمپ) با قابلیت استفاده در ویندوز، MacOS و گنو/لینوکس، به جای فتوشاپ است.
در ادامه این نوشته لینک‌های آموزشی این نرم‌افزار از نحوه دانلود و مراحل نصب در سیستم عامل‌های مختلف تا آموزش ابزارهای این نرم‌افزار به رایگان برای علاقمندان قرار داده خواهد شد.
این آموزش توسط استاد نیکزاد و سایت آواسام تهیه و منتشر شده است.
بحث پیامرسانهای ایرانی مثل گذشته داغ نیست! پیامرسانهای ایرانی هم اگرچه طرفداران خاص خود را دارند اما آنچنان که بتوانند عموم مردم را راضی نگه دارند نیستند؛ رابط‌های کاربری و امکانات بسیار قدیمی که از روی نسخه‌های قدیمی تلگرام کپی شده‌اند، قوانین دست و پا گیر، معرفی کانال‌های خاص پس از تایید! تعداد کم کاربران و... همه و همه علت‌های عدم استقبال عمومی مردم ایران از پیامرسانهای ایرانی است. البته به همه آنها بی‌اعتمادی مردم نسبت به امنیت اطلاعاتشان و حفظ حریم شخصی را هم اضافه کنید!
از ساعتی قبل حداقل در شبکه ایرانسل به نظر می‌رسد پیام‌ها در پیام‌رسان سیگنال رد و بدل نمی‌شود. آیا این به معنای اختلال در شبکه اینترنت است یا فیلترینگ سیگنال نیز در دستور کار قرار گرفته؟!
احتمال فیلترینگ بیشتر است چرا که بعد از روشن کردن اپلیکیشن‌های تغییر دهنده ip، ارتباط برقرار می‌شود!
پی‌نوشت: ( ۶ بهمن ۱۳۹۹ )
امروز در شبکه همراه اول نیز شاهد فیلترینگ پیام‌رسان سیگنال بودیم.
سوال اینجاست چرا با وجود فیلترینگ سیگنال ، واتس‌اپ فیلتر نشده است؟ فیسبوک و توییتر و تلگرام به بهانه اینکه در ناآرامی‌های کشور از طریق انتشار اخبار و پست و کانال و... مشارکت داشتند فیلتر شدند، حال اما چه اتفاقی افتاده که سیگنال را به کام فیلترینگ کشانده در حالی که اپلیکیشن بی در و پیکر واتس‌اپ همچنان به خواست مسئولان در حال تاخت و تاز و غارت داده‌های کاربرانش است؟ غم‌انگیز اینجاست که فیسبوک فیلتر شده اما اینستاگرام که دقیقا شبکه اجتماعی همچون فیسبوک است و نیز پیام‌رسان واتس‌اپ که هر دوی آنها زیرمجموعه شرکت فیسبوک هستند در ایران فیلتر نشده‌اند!
اشاره:
طی هفته اخیر اخباری در شبکه‌های مجازی ، کانال‌ها و سایت‌های خبری از جمله بی‌بی‌سی فارسی، رادیو فردا، اسپوتنیک و... مبنی بر حذف ناگهانی پیام‌رسان سیگنال منتشر شده بود که تا جایی که بنده اطلاع دارم این موضوع مربوط به روزهای اخیر نبوده و سیگنال یک بار در سال 95 به دستور کارگروه تعین مصادیق محتوای مجرمانه از مارکت‌های اندرویدی ایرانی حذف شده بود که به منظور حمایت از پیامرسانهای داخلی در آن مقطع این اتفاق رخ داد! اما این موضوع تنها مربوط به حذف از مارکت‌ها بود و خود پیام‌رسان فیلتر نبوده و راه‌های ارتباطی‌اش فعال بود. اتفاقی که طی ۲۴ ساعت گذشته رخ داده بر خلاف گذشته ، به نظر فیلترینگ خود پیام‌رسان است که با توجه به امنیت بالایش و اینکه هیچ‌گونه محتوای مجرمانه و غیر اخلاقی‌ای نیز از طریق آن منتشر نشده بسیار تعجب‌برانگیز است.
اگر توئیت Elon Musk شما را در تغییر پیام‌رسانتان ترغیب کرده این نوشته تا حد زیادی می‌تواند راهنمای انتخاب پیام‌رسان جدید شما باشد!
همین که وقت می‌گذارید و در حال مطالعه درباره این موضوع هستید بدان معناست که امنیت اطلاعات و ارتباطاتتان برایتان اهمیت دارد ؛ پس با ادامه این نوشته همراه باشید!
در طول سالهایی که گذشت از شروع وبلاگ‌نویسی تا به امروز چندین مرتبه سرویس‌های میزبان وبلاگم را تغییر داده و مطالبم را گذاشتم و کوچ کردم به خانه‌ای جدید...
اما دو بار از آن چند بار ، هر چه در توان داشتم انجام دادم تا مطالبم از دست نرود. یک بار وقتی از پرشین‌بلاگ بعد از فروشش و آن همه ایرادات فنی خسته شدم و به میهن‌بلاگ کوچ کردم و یکبار هم حالا که میهن‌بلاگ تاریخ ۱۵ آذر ماه ۱۳۹۹ را تاریخ خاموشی سرورهایش و از دسترس خارج شدن آن همه حافظه تاریخی بلاگستان فارسی قرار داده است!
چاره‌ای نبود...
ابزار مهاجرت بیان اگرچه خوب است اما اشکالات زیادی دارد و این کار را سخت کرد. خیلی هم سخت!
هیچ‌کدام از تصاویر و فیلم‌هایم در انتقال به این بلاگ منتقل نشده‌اند و باید تک به تک آنها را در فضایی ابری ذخیره و در پست مربوط به خودش باز نشر کنم.
تا همین‌جا اما با تقریبا ۳ روز تلاش و رفع گام به گام و با حوصله ارورهای متعدد ابزار مهاجرت بیان ، متن کلیه مطالب را منتقل کردم.
تگ‌های کلیدی در پرشین‌بلاگ و میهن‌بلاگ نامحدود بود و در بیان محدود! مجبور شدم یک بسته تگ کلیدی هم بخرم چون بدون آنها عملا امکان انتقال مطالب از طریق ابزار مهاجرت بیان میسر نبود. یکی دو امکان دیگر هم برای این بلاگم خریدم.
زمان کمی باقی مانده و مشخص نیست که آیا بتوانم همه‌ی آنچه که میراث من در میهن‌بلاگ بود را به اینجا منتقل کنم یا نه؟!
احتمال زیادی دارد که بخواهم در آینده‌ای نه چندان دور هر چه دارم مجدد جمع کنم و اینبار برای خودم هاست تهیه کنم! یک هاست اختصاصی که با یک تصمیم ناگهانی مجبور نشوم کار و زندگی‌ام را بگذارم و باز دنبال جمع‌آوری خاطرات مجازیم باشم.
آخرین تصویر از بلاگ قبلی‌ام را هم روی همین پست میگذارم تا بماند یادگاری!
ضمنا هنوز برای وبلاگم نام خاصی انتخاب نکرده‌ام!! برای همین نام و نشان من و بلاگ تا اطلاع ثانوی همین است که هست!!
