مدتی است تعدادی از بچه‌های فعال در حوزه #نرم‌افزار_آزاد فعالیتی جدید با نام #دونا را آغاز کرده‌اند. در این فعالیت جدید که نوعی #ریلاگ محسوب می‌شود،نشست‌های هم‌اندیشی خوبی پیرامون اینکه «چه کارهایی می‌توان انجام داد» تاکنون برگزار شده و فیلم آن نیز در سایت منتشر شده است:
دو راهی انتخاب
یکی از دغدغه‌های این روزهای مردم انتخاب پیام‌رسان است. با توجه به شرایط اینترنت در کشور که دسترسی به پیامرسانهای خارجی پرطرفدار بسیار سخت شده است و حالا این جامعه ایران است که می‌بایست انتخاب کند: راه سخت‌تر ادامه استفاده از فیلترشکن‌ها و پیامرسانهای خارجی نظیر اتفاقی که پیشتر در استفاده از تلگرام هم مشاهده می‌کردیم و یا راه آسان‌تر که استفاده از پیامرسانهای ایرانی و یا سایر پیامرسانهای خارجی است که هنوز در دسترس هستند!
چه شد که به اینجا رسیده‌ایم؟!
قبل از هرچیز باید نکته‌ای را یادآور شد که اگر امروز جامعه ایران در چنین دوراهی انتخابی گیر افتاده، از ناکارآمدی سیستماتیک دولت‌هاست. دولت‌های مختلف در طول سالها به دلیل برخوردها و اعمال قوانین دست و پاگیر برای داخلی‌ها و بعدتر و بدتر حمایتهای ناشیانه و دستوری از آنها، کار را به نقطه‌ای رسانده که اکنون در آن گیر افتاده‌ایم! دخالت و سرمایه‌گذاری دولتها در پیامرسانهای داخلی اشتباه بزرگ بعدی دولت‌هاست! زمانی که نام یک نهاد دولتی پشت یک پیام‌رسان باشد در ناخودآگاه هر فردی ایجاد شائبه می‌کند که مبادا درهای پشتی برای استفاده دولتی‌ها از اطلاعات افراد باز است! یکی از مهمترین دلایل عدم استقبال از پیامرسانهای ایرانی همین موضوع است. اما جالب است بدانید که به طور کلی پیامرسانها در دنیا به صرف پیام‌رسانی درآمدزایی چشمگیری ندارند! مگر آنکه توانایی ارائه خدماتی انحصاری در سطح سازمانی باشند و یا خدمات پرداخت درون‌برنامه‌ای نظیر وی‌چت داشته باشند. بنابراین می‌توان دریافت که بسیاری از پیامرسانهای معروف از طریق فروش اطلاعات کاربرانشان به دولتها کسب درآمد می‌کنند! اتفاقی که بارها درباره واتس‌اپ و شرکت مادرش خبرساز شد اما باز هم طیف وسیعی از مردم استفاده از واتس‌اپ را ترجیح دادند! یکی از علل ادامه استفاده از واتس‌اپ اطلاعات موجود کاربران در این پیام‌رسان بود و دیگری عدم توانایی جایگزینی مناسب برای آن! جایگزینی که مخاطبین جهانی داشته باشد! حتی برخی نیز می‌گویند مگر ما چه اطلاعاتی داریم که به درد واتس‌اپ و ... بخورد؟ اصلا استفاده کنند! من که راضی هستم و در ازایش از خدماتش استفاده رایگان و مفید می‌کنم! اینها جملاتی است که اغلب از زبان عموم مردم می‌شنویم.
واقعا ما چه اطلاعاتی داریم که به درد کسی بخورد؟!
به شخصه چند سوال در مواجهه با این افراد و اینگونه تفکرات به ذهنم می‌رسد که پس از پرسیدن آنها پاسخ مناسبی دریافت نکرده‌ام!
اول اینکه چند درصد از نیازهای عمومی شخصی و چند درصد تجاری است؟ و چند درصد از استفاده‌های شخصی و تجاری از پیامرسانها نیازمند ارتباط جهانی (مثلا ارتباط با دوستان و خویشاوندان یا شرکتهایی در خارج از کشور) است؟ نیازسنجی مبحث مهمی است که در ابتدا باید تکلیف آن را مشخص کرد! اگر واقعا صرف نیاز شخصی و یا استفاده تجاری برای ارتباط با مخاطبان داخل کشور از پیام‌رسان مطرح است، چرا باید آن پیام‌رسان خارجی باشد؟ در واقع وقتی هر دو طرف ارسال‌کننده و دریافت کننده اطلاعات و پیام‌های شخصی یا تجاری در داخل هستند، چه نیازی به استفاده از پیام‌رسان خارجی داریم؟
دوم اینکه اگر واقعا اطلاعات ما به هیچ دردی نمیخورد چرا جنگ و تجارت امروز بر سر فروش اطلاعات است؟! چرا سالانه میلیاردها دلار صرف خرید و فروش اطلاعات می‌شود؟! همین اطلاعاتی که از کاربران جمع‌آوری می‌شود در جهت چگونگی تأثیرگذاری روی جوامع از آنها استفاده می‌شود! به عبارتی از اطلاعات کاربر استفاده می‌شود تا نقاط قوت و ضعف افراد جامعه شناسایی شود! کجاها ضربه‌پذیر هستیم و کجاها مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهیم! آنجاها که ضعیفیم و بی‌دفاع ضربه می‌خوریم! اما مشکل بزرگتر وقتی نمود پیدا می‌کند که آنها راه‌هایی برای نفوذ بر افکار ما و ضربه‌پذیر کردن نقاط قوت ما پیدا می‌کنند! با تبلیغات انبوه ، با نمایش تصاویری که ناخواسته آنها را آنقدر می‌بینیم تا برایمان امری عادی شود! از بین رفتن ارزش‌ها کمترین اتفاقی است که در طول سالیان در جوامع رخ می‌دهد! این اتفاق تنها برای جامعه ایران اتفاق نیفتاده و در جوامع مختلف با سنت‌های متفاوت اتفاق افتاده و در حال رخ دادن است! اما دولت‌های هوشیار سپرهایی برای رفع اثرهای سوء این تهاجم‌های فرهنگی ایجاد می‌کنند تا ارزش‌ها و سنت‌هایشان حفظ شود! اما جامعه ایرانی نه تنها در طول سالیان گذشته از داشتن دولت‌مردانی که از آنها در مقابل این تهاجم‌ها دفاع کنند بی‌بهره بوده‌اند، بلکه در مقاطعی آقایان در خواب بوده و هیچ برنامه‌ای برای دفاع و چگونگی رویارویی فرهنگی و اجتماعی نداشتند! بماند که در مقاطعی کسانی بر مسند قدرت بوده‌اند که به نوعی دچار وادادگی فرهنگی هم بوده‌اند و غرق در فرهنگ غرب و غرب‌گرایی بوده‌اند که از این دسته نمی‌توان توقع برنامه‌ریزی داشت! این در حالیست که در بیشتر کشورهای دنیا، حتی در همین همسایگی خودمان، هندوستان، دولتها به همین راحتی اجازه نمی‌دهند نرم‌افزارها و پیامرسانها کاربر جذب کنند! قبل از شروع فعالیت باید شرکت‌ها در این کشورها دفتر و نماینده فعال داشته باشند تا اجازه فعالیتشان صادر شود! اما اینجا پس از سالها که مردم به استفاده از پیام‌رسانهایی مثل تلگرام و واتس‌اپ خو گرفته‌اند، به یکباره یادشان افتاده که اینها در داخل دفتر ندارند و مجوز ندارند و... اگر پیش از اینکه این پیامرسانها در داخل کاربر جذب کنند مجوز فعالیتشان صادر نمیشد آیا فیلتر و رفع فیلتر آنها تا این حد دغدغه امروز مردم می‌بود؟!
حالا چه کنیم؟!
حقیقت این است که داشته‌های فعلی ما جایی برای دفاع باقی نمی‌گذارد! باید قبول کنیم که پیامرسانهای ما از خلاقیت کم‌بهره‌اند و بیشتر یا کپی از یک پیام‌رسان دیگرند و یا در بهترین حالت الهام‌گرفته از آن هستند! در بدترین حالت هم یک سوپراپلیکیشن همه فن حریف هیچ‌کاره‌اند!
حالت ایده‌آلی که من می‌پسندم داشتن گزینه‌های آزاد ایرانی است! پیام‌رسانهایی که Open Source بوده و بصورت غیرانتفاعی در دسترس عموم قرار گیرند. که البته این کار نباید دستوری و دولتی و... باشد. اگر این نیاز در جامعه فراگیر شود، قطعا توانایی فنی‌اش را داریم که بدون نیاز به دخالت و حمایت و سرمایه و وام دولتها چنین پیام‌رسانهایی را شاهد باشیم! پس در وهله اول باید این خواست عمومی در مردم حس شود.
حالا و هنوز که این حس عمومی به وجود نیامده ترجیح به استفاده از پیام‌رسان ایرانی به جای گزینه‌های دیگر خارجی نظیر imo دارم!
آی‌گپ خوب است اما کافی نیست
پیام رسانهای ایرانی مزایا و معایبی دارند! در این بین شخصا آی‌گپ را بیشتر پسندیدم! رابط کاربری کاربرپسندتر و اندکی قابلیت شخصی‌سازی و اندکی هم خلاقیت دارد و به گواه بررسی فنی کارشناسان از رمزگذاری پیشرفته بهره می‌برد. حالا که همه به استوری گذاشتن عادت کرده‌ایم، این قابلیت را در اختیارمان می‌گذارد، سرعت نسبتا خوبی دارد گرچه هنوز تماس تصویری‌اش جای تعریف آنچنانی ندارد! استیکرهای ثابت و متحرک جذابی هم دارد که اختصاصی است. دقیقا نقطه مقابل سروش‌پلاس که کپی تلگرام چند سال پیش بود و حالا که اخیرا نسخه 5 آن عرضه شده تازه شده شبیه تلگرام امروزی که تازه آن هم نسخه‌ای ناقص از آن است! به عنوان یک کاربر دوست دارد بدانم با چه چیزی طرف هستم! نسخه ناقصی از یک پیام‌رسان دیگر را نمی‌پسندم! هرچه شبیه‌تر بدتر! پیامرسانهای ایرانی باید خودشان را عرضه کنند نه اینکه شبیه دیگری باشند! آی‌گپ قابلیت‌های پرداخت درون‌برنامه‌ای و هوش مصنوعی برای خواندن پیام متنی و یا تبدیل صوت به متن هم دارد که جالب و منحصر به فرد است. همین خلاقیت‌های اگرچه جزئی ، آن را برایم دوست‌داشتنی‌تر می‌کند.
شما هم اگر تجربه استفاده از آی‌گپ را دارید آن را به اشتراک بگذارید.
پی‌نوشت... ارتباط ، ادغام ، هم‌افزایی یا نابودی کامل؟!
در یک اتفاق نادر امروز شنیدم که وزیر محترم ارتباطات وعده ارتباط میان پیامرسانها را داده‌اند!!! یعنی فردی که مثلا سروش دارد به فردی که مثلا روبیکا دارد پیام بدهد! به نظرم این موضوع کاملا مضحک است و جدای از امکان‌سنجی فنی آن، ضربه مهلکی بر بدنه پیامرسانهای ایرانی وارد خواهد آورد و اعتبار آنها را بیش از پیش زیر سوال خواهد برد! از نظر فنی این سوال پیش می‌آید که چگونه پیامی که در یک پیام‌رسان رمز شده ، کلیدش در پیام‌رسان دیگری دریافت و پیام باز می‌شود؟ دو یا سه حالت بیشتر به ذهنم نمیرسد(البته باید نظرات اهل فن را جویا شد) نخست اینکه کلا پیام‌ها رمز نشوند! که گویی پیامک اینترنتی ارسال میکنیم و هرکس دلش خواست می‌تواند پیام ما را بخواند! دوم اینکه زیرساخت‌های فنی چند پیام‌رسان یکسان‌سازی شده و جز نام و پوسته چیزی از آنها باقی نماند! یعنی مثلا ظاهر اگرچه بله است اما باطن همان ایتاست! راه سوم هم شاید چیزی شبیه به Bridge باشد. اما در همه این حالات سوال دیگری که پیش می‌آید این است: در صورت از دست رفتن اطلاعات کاربران و یا احیانا لو رفتن و سوء‌استفاده‌های احتمالی از اطلاعات شخصی یا حتی مالی کاربران که در پیام‌رسانی مثل بله وجود دارند، کدام طرف عهده‌دار این فاجعه خواهد بود؟! پیام‌رسان ارسال کننده یا پیام‌رسان دریافت‌کننده؟! یا دولت؟
جالب اینجاست که مدیرعامل پیام‌رسان آی‌گپ چندی قبل درباره موضوع احتمال و بررسی چنین امکانی ، قویا آن را رد کرده بود و امیدوارم اگر دولت مصمم به انجام چنین کاری بود، آی‌گپ به آن نپیوندد!!
حتما بارها برای شما هم پیش آمده که با دیدن عکسی که ویرایش شده، علاقمند شده باشید که فتوشاپ را فرا بگیرید. اما بعد از مدتی به علت سختی کار با فتوشاپ یا عدم امکان نصب راحت این نرم‌افزار انحصاری شرکت ادوبی و نیازمندی به کرک برای فعال‌سازی یا حتی دوره‌های آموزشی پولی آن شما را از یادگیری منصرف کرده باشد.
فتوشاپ همانطور که اشاره شد نرم‌افزاری انحصاری است که برای تهیه آن باید پول پرداخت کنید که هزینه آن با توجه به ارزش دلار در ایران بسیار بالاست. جدای از آن که خرید از داخل ایران به دلیل تحریم‌های شرکت ادوبی علیه کشور ما به راحتی قابل انجام نیست.
در عین حال این نرم‌افزار پر کاربرد و محبوب برای تمام سیستم عامل‌ها نیز در دسترس نیست! برای مثال کاربران سیستم عامل‌های مبتنی بر گنو/لینوکس امکان نصب و استفاده از فتوشاپ را ندارند.
راه حل فراموشی تمامی مشکلات یاد شده فوق جایگزینی یک نرم‌افزار رایگان، آزاد و متن‌باز به نام GIMP (گیمپ) با قابلیت استفاده در ویندوز، MacOS و گنو/لینوکس، به جای فتوشاپ است.
در ادامه این نوشته لینک‌های آموزشی این نرم‌افزار از نحوه دانلود و مراحل نصب در سیستم عامل‌های مختلف تا آموزش ابزارهای این نرم‌افزار به رایگان برای علاقمندان قرار داده خواهد شد.
این آموزش توسط استاد نیکزاد و سایت آواسام تهیه و منتشر شده است.
از ساعتی قبل حداقل در شبکه ایرانسل به نظر می‌رسد پیام‌ها در پیام‌رسان سیگنال رد و بدل نمی‌شود. آیا این به معنای اختلال در شبکه اینترنت است یا فیلترینگ سیگنال نیز در دستور کار قرار گرفته؟!
احتمال فیلترینگ بیشتر است چرا که بعد از روشن کردن اپلیکیشن‌های تغییر دهنده ip، ارتباط برقرار می‌شود!
پی‌نوشت: ( ۶ بهمن ۱۳۹۹ )
امروز در شبکه همراه اول نیز شاهد فیلترینگ پیام‌رسان سیگنال بودیم.
سوال اینجاست چرا با وجود فیلترینگ سیگنال ، واتس‌اپ فیلتر نشده است؟ فیسبوک و توییتر و تلگرام به بهانه اینکه در ناآرامی‌های کشور از طریق انتشار اخبار و پست و کانال و... مشارکت داشتند فیلتر شدند، حال اما چه اتفاقی افتاده که سیگنال را به کام فیلترینگ کشانده در حالی که اپلیکیشن بی در و پیکر واتس‌اپ همچنان به خواست مسئولان در حال تاخت و تاز و غارت داده‌های کاربرانش است؟ غم‌انگیز اینجاست که فیسبوک فیلتر شده اما اینستاگرام که دقیقا شبکه اجتماعی همچون فیسبوک است و نیز پیام‌رسان واتس‌اپ که هر دوی آنها زیرمجموعه شرکت فیسبوک هستند در ایران فیلتر نشده‌اند!
اشاره:
طی هفته اخیر اخباری در شبکه‌های مجازی ، کانال‌ها و سایت‌های خبری از جمله بی‌بی‌سی فارسی، رادیو فردا، اسپوتنیک و... مبنی بر حذف ناگهانی پیام‌رسان سیگنال منتشر شده بود که تا جایی که بنده اطلاع دارم این موضوع مربوط به روزهای اخیر نبوده و سیگنال یک بار در سال 95 به دستور کارگروه تعین مصادیق محتوای مجرمانه از مارکت‌های اندرویدی ایرانی حذف شده بود که به منظور حمایت از پیامرسانهای داخلی در آن مقطع این اتفاق رخ داد! اما این موضوع تنها مربوط به حذف از مارکت‌ها بود و خود پیام‌رسان فیلتر نبوده و راه‌های ارتباطی‌اش فعال بود. اتفاقی که طی ۲۴ ساعت گذشته رخ داده بر خلاف گذشته ، به نظر فیلترینگ خود پیام‌رسان است که با توجه به امنیت بالایش و اینکه هیچ‌گونه محتوای مجرمانه و غیر اخلاقی‌ای نیز از طریق آن منتشر نشده بسیار تعجب‌برانگیز است.
اگر توئیت Elon Musk شما را در تغییر پیام‌رسانتان ترغیب کرده این نوشته تا حد زیادی می‌تواند راهنمای انتخاب پیام‌رسان جدید شما باشد!
همین که وقت می‌گذارید و در حال مطالعه درباره این موضوع هستید بدان معناست که امنیت اطلاعات و ارتباطاتتان برایتان اهمیت دارد ؛ پس با ادامه این نوشته همراه باشید!
پیام‌رسان متعلق به فیسبوک با ۲ میلیارد کاربر سیاست حفظ حریم خصوصی خود را تغییر می‌دهد.
WhatsApp پیام‌رسان متعلق به فیسبوک که مدعی است سیاست رازداری در خون و DNAاش است(!) به بیش از دو میلیارد کاربر خود هشدار داد: اشتراک‌گذاری داده‌های شخصی خود را با شبکه‌های اجتماعی -فیسبوک و شرکای تجاری‌اش- بپذیرید و یا اکانت خود را حذف کنید!!
این نیاز از طریق یک هشدار درون برنامه‌ای به کاربران نمایش داده می‌شود تا کاربران را به توافق با تغییرات گسترده در شرایط خدمات WhatsApp راهنمایی کند. کسانی که سیاست حفظ حریم خصوصی اصلاح شده را تا ۸ فوریه قبول نکنند ، دیگر نمی‌توانند از این برنامه استفاده کنند.
برای یافتن پوشه آیکون‌ها در اوبونتو ، از مسیرهای زیر استفاده کنید:
/usr/share/icons/
یا
~/.local/share/icons
پیامرسانها اپلیکیشن‌هایی هستند که در ابتدا با هدف آنچه که از نامشان بر می‌آمد ، یعنی پیام‌رسانی فوری به وجود آمدند. شاید تا حدودی بتوان گفت که بیسفون ایرانی و بعدها بصورت کمی جهانی‌تر ، تلگرام (در دنیا تلگرام به اندازه آنچه که در ایران محبوب است محبوبیت ندارد) ، تعریف جدیدی از پیام‌رسانی را ارائه دادند که در آن علاوه بر پیام‌رسانی بصورت کاربر به کاربر ، کاربر به گروهی از مخاطبان (کانال) نیز میسر شد.
اگر کمی تأمل کنید می‌بینید که در دنیای امروز هر آنچه که نیازهای ما را بهتر ، سریعتر و راحت‌تر بر طرف می‌سازند به همان اندازه نیز امنیت اطلاعاتی ما را به خطر انداخته یا خود از اطلاعات ما کسب درآمد می‌کنند بدون آنکه خیلی از ما کاربران توجهی به این موضوع داشته باشیم.
بطور مثال همه تقریبا می‌دانیم که گوگل چگونه با انواع خدمات خوب و محبوبی که در اختیار ما قرار می‌دهد ، به نوعی نیز ما را در سیطره خود گرفته و تقریبا اجازه خروج ما را از محدوده‌ای که برایمان تعریف کرده نمی‌دهد! این نه به معنای اجبار مستقیم که معنای اجبار مفهومی و عملی است! هر کدام از بسیاری اکانت یا حساب‌های Cloud متصل به حساب کاربری خود در گوگل داریم. با امکاناتی که گوگل در اختیار ما قرار می‌دهد فارغ از اینکه کجا هستیم و چه اتفاقی برای سایر دستگاه‌های ما افتاده ، می‌توانیم از طریق حساب گوگل خود ، مخاطبان ، پیام‌ها ، حساب‌ها و... را مدیریت کنیم و یا مثلا از دسترس دستگاهی که گم کرده‌ایم خارج نماییم تا مورد سوء استفاده قرار نگیریم! در ازای همه اینها گوگل به انبوهی از اطلاعاتی که می‌دانیم یا حتی اصلا فکرش را نمی‌کنیم دسترسی داشته و از آنها سوء استفاده در جهت پیشبرد اهدافش می‌کند!
این تنها یک مثال از هزاران امکانات خوب و محبوب است که در ازایش مشخص نیست چه حجم از اطلاعاتمان را در اختیار غول‌های اطلاعاتی قرار می‌دهیم.
حال برگردیم به مبحث پیام‌رسانی!
در دنیا برای جلوگیری از سوء استفاده‌های بیشتر از اطلاعات کاربران ، مچموعه‌های غیر انتفاعی‌ای در طول سالها شروع به فعالیت نموده‌اند و بصورت مشارکت عمومی سعی در افزایش امنیت اطلاعات کاربران می‌نمایند.
یکی از این مجموعه‌های غیر انتفاعی چند سالی است در حوزه پیام‌رسانی حرف اول در حوزه امنیت اطلاعات را می‌زند و عنوان امن‌ترین پیام‌رسان دنیا برازنده این اپلیکیشن است!
در ادامه این نوشته پاسخ چند سوال داده خواهد شد:
- محبوب‌ترین پیامرسانها در بین ایرانی‌ها تا چه حد به امنیت کاربرانشان اهمیت می‌دهند؟
- کدام پیامرسانها پیام‌های ارسالی را رمزگذاری می‌کنند تا قابل رویت توسط کسی نباشند؟
- آیا واقعا پروتکل امنیتی END TO END ENCRYPTION واتس‌اپ درست کار می‌کند؟
مدتی هست که مجددا به دنیای متن‌بازها برگشتم و طبق روال سالهای گذشته ، وقتی به مشکلی در هنگام کار با سیستم عامل یا سایر نرم‌افزارهای متن‌باز بر می‌خورم و راه چاره‌ای براش پیدا می‌کنم، توی وبلاگم به اشتراک می‌گذارم، شاید یک روزی ، یک جایی به درد کسی خورد.
حذف PPAها در سیستم عامل کوبونتو ( سیستم عامل اوبونتو با میز کار KDE )
هر کدام از کاربران دنیای متن باز ممکنه دلیلی برای حذف PPA ها داشته باشند. گاهی اوقات PPA ها بصورت فردی اداره می‌شوند و ممکن است در طول دوره زمانی بروزرسانی نشوند یا با نسخه‌های جدیدتر سیستم عامل هماهنگ نباشند. پس اگر شما هم بنا به هر دلیلی نیاز داشتید که PPA مورد نظر خودتون رو پاک کنید با ادامه‌ی این مطلب همراه باشید.
