فیدیبو - خوب یا بد؟!
درست خاطرم نیست، اواخر سال ۱۳۹۶ یا اوایل سال ۱۳۹۷ بود که در مترو با فیدیباکس آشنا شدم. از طرح کتابخانه‌ای به وسعت یک شهر خیلی به وجد آمدم و برای من که معمولا در آن دوره زمان زیادی را در مترو به سر می‌بردم جذاب و دوست‌داشتنی بود. میشد با اسکن از فیدیباکس به عناوین زیادی از کتاب‌ها بصورت رایگان اما به مدت یک ساعت دسترسی داشت و مطالعه کرد. خوبی این طرح این بود که نیاز به همراه داشتن کتاب فیزیکی نبود. خیلی وقت‌ها Mood کتاب‌خوانی و مطالعه بود اما کتاب که همه جا همراه من نبود! بنابراین با این طرح همیشه کتاب در زمانی که به بطالت می‌گذشت در دسترس بود.
زمان گذشت و اواخر سال ۹۷ کتاب "هر بار که معنی زندگی را فهمیدم عوضش کردند" را این‌بار نه بصورت رایگان که از طریق فیدیبو خریدم. اما مشکلی وجود داشت...
من از رابط کاربری فیدیبو برای مطالعه کتاب خوشم نمی‌آمد و در ازایش مایل بودم از اپلیکیشن کتاب‌خوان خودم روی گوشی تلفن همراهم استفاده کنم که امکانات خوبی داشت و حس خوبی هنگام خواندن کتاب با آن به من دست می‌داد. تصوری که من از خرید کتاب از فیدیبو داشتم این بود که بعد از خرید کتاب فایل کتاب در اختیار من قرار می‌گیرد! اما نه! اشتباه می‌کردم! این را بعد از خرید متوجه شدم! من تنها حق استفاده از کتاب را آن هم فقط در اپلیکشن فیدیبو داشتم و نه بیشتر! این موضوع برای من ناراحت کننده بود. مگر میشود که بهای کتاب را بپردازی و مالک آن نباشی؟! از آن زمان به بعد دیگر کتابی از فیدیبو خریداری نکردم. حتی چندی قبل مطلبی را در اینستاگرام خودم در مزمت فروشگاه‌های مجازی کتاب همچون فیدیبو، طاقچه، کتابراه و ... نوشتم که "چرا با وجود پرداختن بهای خرید کتاب، مالکیت مادی آن برای من نیست؟!" من دوست ندارم از اپلیکیشن فیدیبو برای کتاب‌خوانی استفاده کنم! این حق من است! درست است که نسبت به نسخه چاپی بهای کمتری پرداخت میشود اما اگر هزینه‌های چاپ و نگهداری و توزیع و ... را در نظر بگیریم و از قیمت پشت جلد کتاب فیزیکی کسر کنیم احتمالا بهای بیشتری نسبت به آنچه که باید بعنوان بهای تمام شده پرداخت می‌شده، پرداخت شده است! پس منتی بر سر خریداران کتاب‌های الکترونیکی بابت آنچه که فروش ارزان‌تر از نسخه فیزیکی می‌نامند نیست!
از طرفی همان‌طور که بعد از خرید کتاب فیزیکی قادریم آن را در کتابخانه خودمان بگذاریم یا آن را پس از مطالعه به دیگری هدیه بدهیم یا به کتابخانه عمومی اهدا کنیم، باید بتوانیم کتاب مورد نظرمان را در هر فضایی که دوست داریم بخوانیم یا به فرد دیگری هدیه بدهیم! ایرادی که از طرف این فروشگاه‌ها به نظرات افرادی چون من می‌گیرند رعایت حقوق مولفان و ناشران و جلوگیری از تکثیر غیر قانونی است که باعث شده تا نسخه الکترونیک کتاب به خریدار تحویل نگردد. اما ایراد من هم به این دیدگاه آنها این است که خب! مگر زمانی که کتاب فیزیکی خریداری می‌کنیم و آن را می‌زنیم زیر بغل و به خانه می‌بریم قادر نیستیم آن را اسکن ، چاپ و تکثیر غیر قانونی کنیم؟!! قطعا می‌توانیم!! اما اراده‌ای برای این کار نیست چون آنها که اهل کتاب خواندن هستند اهل انجام کار غیر فرهنگی و غیر قانونی نیستند! آنها هم که اهل انجام این مدل کارها هستند از هر روشی برای رسیدن مقصودشان استفاده می‌کنند! حتی حالا که فیدیبو از DRM در نسخه‌های الکترونیک کتاب‌هایش استفاده می‌کند و دست و بال خریدارنش را می‌بندد، آنها به راحتی می‌دانند که چگونه از سد قفل‌های این نسخه‌های الکترونیک رد شوند و به مقصود خود برسند!
به هر حال من هنوز پاسخ قانع کننده‌ای برای سوال‌هایم نیافتم! حتی پاسخ این سوال که با وجود پذیرش تمام موارد فوق ، اگر روزی اپلیکیشنی مثل فیدیبو به هر دلیلی تصمیم به خاموشی سرور‌ها و تعطیلی فروشگاهش گرفت، تکلیف خریداران چه خواهد بود؟
در هر صورت فیدیبو و فروشگاه‌های مشابه مشکلاتی که در بالا ذکر کردم را در خود دارند اما در عین حال اینکه همیشه و به راحتی می‌توان کتاب تهیه کرد و در هر زمان به کتاب مورد نظر دسترسی داشت از مزایای این فروشگاه‌هاست و در مورد فیدیبو هم بخش کتاب‌خوانش در طول زمان بهبود پیدا کرده و کاربرپسندتر شده است.
من هم چندی پیش با وجود تمام ابهاماتی که در بالا شمردم، مجدد اقدام به خرید کتاب از فیدیبو کردم و فعلا مشغول استفاده از آن هستم. شاید لذت کتاب‌خوانی بیش از فکر کردن به این مسائل به من می‌چسبد!
اما من همچنان عاشق کتاب های چاپی هستم...شدیدا و قویا